شانزدهمین «گزارش سالانه مجازات اعدام در ایران در سال ۲۰۲۳» صبح روز سه‌شنبه ۱۵ اسفند، طی مراسمی توسط سازمان حقوق بشر ایران در پاریس، پایتخت فرانسه، منتشر شد.
بخش فارسی صدای آمریکا در اینجا چکیده‌ای از مهمترین نکته های گزارش امسال را منتشر می‌کند.
- درباره گزارش
پیش گفتار این گزارش ۱۴۶ صفحه‌ای شامل سخنانی از پنج مدافع برجسته حقوق بشر؛ شیرین عبادی وکیل و برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۰۳، روبرت بدینتر وزیر دادگستری فقید فرانسه، نرگس محمدی مدافع حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل ۲۰۲۳، محمد رسول‌اف فیلم ساز برجسته ایرانی و کنشگر ضد اعدام، و آتنا دائمی مدافع حقوق بشر و زندانی سیاسی سابق است.
این گزارش که توسط سازمان حقوق بشر ایران با همکاری سازمان فرانسوی «با هم علیه مجازات اعدام» تهیه شده، به تعداد اعدام‌ها طی سال ۲۰۲۳، روند اعدام‌ها نسبت به سال‌های گذشته، چارچوب قانونی و رویه‌ها، اتهامات، توزیع جغرافیایی و تفکیک ماهانه اعدام‌ها پرداخته است.
گزارش امسال همچنین فهرست مجرمان زن و نوجوان اعدام‌شده طی سال گذشته میلادی را منتشر کرده است.
گزارش سال ۲۰۲۳ نتیجه تلاش و کار سخت اعضا و حامیان سازمان حقوق بشر ایران و داوطلبانی است که در زمینه تهیه، مستندسازی، گردآوری، تحلیل، و نگارش محتوای گزارش مشارکت کردند.
محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران، به مناسبت انتشار این گزارش گفت: «گزارش به‌خوبی نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی از اعدام به‌عنوان ابزار سرکوب سیاسی استفاده می‌کند.»
به گفته آقای امیری‌مقدم، «هراس‌افکنی در جامعه تنها راه این حکومت برای حفظ قدرت و مجازات مرگ مهمترین ابزارش برای این کار است.»
او تصریح کرد: «عدم واکنش مناسب به اعدام‌ها ازسوی جامعه جهانی، پیام نادرستی به مقام‌های جمهوری اسلامی می‌فرستد.»
در گزارش تصریح شده است که «با توجه به شرایط بسیار دشوار و فقدان شفافیت رسمی در کنار خطرها و محدودیت‌های آشکاری که مدافعان حقوق بشر در جمهوری اسالمی ایران با آن مواجه هستند، این گزارش نمی‌تواند شامل تمامی موارد مجازات اعدام در ایران باشد.»
این گزارش همچنین «مرگ‌های مشکوک در بازداشتگاه، زندانیان محکوم به اعدامی که قبل از اعدام در زندان جان سپرده‌اند، یا کسانی را که زیر شکنجه کشته شدند، شامل نمی‌شود.»
- نگاهی کوتاه به گزارش
طبق گزارش، اعدام دست‌کم ۸۳۴ تن در ایران طی سال ۲۰۲۳ با توجه به اینکه این عدد در سال گذشته ۵۸۲ تن بود، حاکی از افزایش۴۳ درصدی آن است.
نکته دیگر آنکه، «۸۵ درصد از کل اعدام‌های گنجانده‌شده در گزارش ۲۰۲۳، یعنی ۷۰۹ اعدام» از سوی مقام‌های جمهوری اسلامی اعلام نشده است.
اعدام دست‌کم دو کودک‌مجرم و ٢٢ زن طی سال ۲۰۲۳، از دیگر نکات قابل‌تامل گزارش سازمان حقوق بشر ایران است.
- مقایسه با سال‌های گذشته
طبق گزارش، «از زمان اولین گزارش سالانه سازمان حقوق بشر ایران در سال ۲۰۰۸، مقام‌های جمهوری اسلامی دست‌کم ۸۵۸۲ تن را اعدام کرده‌اند؛ یعنی به‌طور متوسط بیش از ۵۳۶ اعدام در سال.»
علاوه بر این، «تعداد اعدام‌ها در سال ۲۰۲۳ بالاترین تعداد از سال ۲۰۱۵ به این سو و به‌طور قابل‌توجهی بالاتر از میانگین این تعداد در ۱۶ سال گذشته است.»
